Ενίοτε τα «ανοίγματα» είναι μαχαίρια δίκοπα

Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής

Τα προεκλογικά «ανοίγματα», οι «συνεργασίες», οι «συμμαχίες», τα «προοδευτικά μέτωπα» είναι δίκοπα μαχαίρια. Άλλοτε οδηγούν σε κυβερνητικούς παραδείσους και άλλοτε σε αντιπολιτευτικά βάραθρα.
Λίγο πριν τις εκλογές του 2004, στην εφημερίδα "Έθνος", όπου εργαζόμουν ως επιτελικό στέλεχος και αρθρογράφος, δέσποζε η εκδοτική πεποίθηση (Γ. Μπόμπολας) ότι ο Γιώργος Παπανδρέου θα σαρώσει τον Κώστα Καραμανλή.
Στις βραδινές συσκέψεις του πολιτικού ρεπορτάζ έμενα..
μόνος με τις αμφιβολίες μου για τη δυναμική του ΓΑΠ και την αίσθηση ότι στο νήμα θα κερδίσει ο Καραμανλής. Όταν μάλιστα ο Γιωργάκης έκανε εκείνο το ιστορικό προεκλογικό ανοσιούργημα, το... «διπλό άνοιγμα» με Δαμανάκη - Ανδρουλάκη απ’ τη μία και Ανδριανόπουλο - Μάνο απ’ την άλλη, δεν μου έμεινε ούτε ίχνος αμφιβολίας για την ήττα του ΠΑΣΟΚ.
Τότε ήταν που άρχισα να στοιχηματίζω με τους συναδέλφους της διεύθυνσης για διαφορά 5 μονάδων υπέρ Καραμανλή (όπερ και εγένετο!) και έγραψα εκείνο το καυστικό κείμενο* για τα «αμφίπλευρα ανοίγματα» του ΓΑΠ. Που το έφαγε η αδυσώπητη μαρμάγκα της πολιτικής λογοκρισίας, προκαλώντας λίγες οργισμένες αντιδράσεις (εξ αριστερών κυρίως) και, εντέλει, την παραίτησή μου...
Λοιπόν, που λέτε, τα προεκλογικά «ανοίγματα» είναι δίκοπα μαχαίρια που άλλοτε οδηγούν σε κυβερνητικούς παραδείσους και άλλοτε σε αντιπολιτευτικά βάραθρα, γιατί συνήθως είναι ανακλαστικές τεχνικές κυβερνητικής επιβίωσης που έλκονται από τα βάθη της αστικής πολιτικής κουλτούρας: εκεί όπου το Κέντρο εγγράφεται ως πολιτικό σωσίβιο της Δεξιάς και της Αριστεράς...

*******
«Κέντρο είναι ο βαθμός μηδέν της πολιτικής» υποστηρίζει η ομάδα των εκλεκτών πολιτικών επιστημόνων που συνυπογράφουν την περίφημη Μικρή Πολιτική Εγκυκλοπαίδεια*: στην πραγματικότητα, Κέντρο σημαίνει δύο πράγματα. Ή είναι, απλά και καθαρά, ένα καμουφλάρισμα της Δεξιάς, ή είναι το γεωμετρικό σημείο προς το οποίο τείνουν οι μετριοπαθείς της Δεξιάς και οι μετριοπαθείς της Αριστεράς όταν αποσπώνται από τους εξτρεμιστές των αντίστοιχων παρατάξεών τους και προσπαθούν να κυβερνήσουν μαζί. Ο κατάλληλος όρος είναι τότε «κεντρισμός».
Σ’ αυτό το σημείο ίσως κάνω... δυστυχισμένους μερικούς συντρόφους αν πω ότι, με βάση την ανωτέρω προσέγγιση των πολιτικών επιστημόνων, ο όρος «κεντρισμός» ταιριάζει αρκετά στον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ: υπό την έννοια ότι στον δρόμο προς τη δεύτερη κυβερνητική του φάση, οι μετριοπαθείς του ΣΥΡΙΖΑ αποσπάστηκαν από τους εξτρεμιστές της παράταξής τους και, «τείνοντας» προς το Κέντρο, απέσπασαν (20.9.2015) κυβερνητική πλειοψηφία!...
Εντάξει, παραδέχομαι ότι η αντιστοίχιση του ορισμού με την εξέλιξη του κυβερνώντος κόμματος στη δεύτερη κυβερνητική του φάση είναι... ελαφρώς αναντίστοιχη (οι «εξτρεμιστές» αποσπάστηκαν απ’ τους «μετριοπαθείς» και όχι οι «μετριοπαθείς» απ’ τους «εξτρεμιστές» κ.λπ. κ.λπ.), ωστόσο οι αντιστοιχίες πλεονεκτούν: ο ΣΥΡΙΖΑ «έτεινε», αναγκαστικά έστω, προς το «Κέντρο» (μνημονιακές «μεταρρυθμίσεις» με «κοινωνικό πρόσημο») για να κυβερνήσει - να μη μεταβληθεί σε «αριστερή παρένθεση». Ενώ και το «Κέντρο» (στο κοινωνικό επίπεδο) με τη σειρά του «έτεινε» προς τον (διαθέτοντα το ηθικό πλεονέκτημα) ΣΥΡΙΖΑ...

*******
Απλά για να κυβερνηθεί από το νέο και... ωραίο -και εν δυνάμει πιο αξιόπιστο από Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ- κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς; Δεν νομίζω: με μια κομματικά αποστασιοποιημένη οπτική (την «κεντρώα» κοινωνική οπτική - την οπτική του μέσου προοδευτικού πολίτη εάν θέλετε), δεν μπορείς παρά να δεις το κυβερνών κόμμα ακαμουφλάριστο: ένα μεταμοντέρνο ευρωπαϊκό κόμμα σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα, το οποίο, ενώ έχει επιτύχει -και μάλιστα χωρίς να τον επιδιώξει συνειδητά- τον «κεντρισμό», προσπαθεί εναγωνίως να διατηρήσει την γενετήσια ριζοσπαστική φυσιογνωμία του καθώς και το συνακόλουθό της «ηθικό πλεονέκτημα» μέσα σε έναν ορυμαγδό πολύπλευρων και ασύμμετρων εχθρικών πυρών, επικοινωνιακών παγίδων και ακραίων υπονομεύσεων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, το επιχειρούμενο από τον ΣΥΡΙΖΑ «προοδευτικό μέτωπο», στον βαθμό που εξαντλείται σε διεργασίες και πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση των προγραμματικών συγκλίσεων με πρόσωπα αλλά και κινήσεις από τον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς, ούτε... «αμφίπλευρο άνοιγμα» τύπου ΓΑΠ είναι ούτε μια παραδοσιακή απόπειρα «κεντρισμού» το λες. Αφού μια κίνηση «κεντρισμού» προϋποθέτει την ύπαρξη κεντρώου χώρου, κεντρώων κόμματων, κεντρώας πολιτικής πελατείας. Και, όπως γνωρίζουμε, στο πολιτικό μας παρόν ο ενδιάμεσος χώρος κατοικείται από πανικόβλητα «περιτρίμματα της πολιτικής διαδικασίας»**. Με φυγόκεντρες τάσεις του τύπου «ο σώζων εαυτόν σωθήτω»...
Αναπόφευκτα, ωστόσο, λόγω ευρωεκλογών και όχι μόνο, η επιχείρηση «προοδευτικό μέτωπο» εντάσσεται στις ανακλαστικές τεχνικές κυβερνητικής επιβίωσης. Που, όπως είπαμε, άλλοτε οδηγούν σε κυβερνητικούς παραδείσους και άλλοτε σε αντιπολιτευτικά βάραθρα.

* Λεξικό της Λογοκρισίας Στην Ελλάδα, σελ. 473-476 (εκδόσεις Καστανιώτη)

**Φράση που είχε χρησιμοποιήσει ο Γεώργιος Μαύρος για να χαρακτηρίσει τα ευεπίφορα σε προσαρτήσεις κομματικά απολειφάδια

-το κείμενο του Νίκου Τσαγκρή είναι από την Αυγή της Κυριακής (24/2/2019) με τον τίτλο "Ενίοτε τα «ανοίγματα» είναι μαχαίρια δίκοπα"